alābõz *181 s paju, remmelgas ▫ vītols (Salix) ≈ alāb- bokā|alābõz (Salix caprea) raagremmelgas ▫ blīgzna
|
| aprikōzõz *181 s aprikoos ▫ aprikoze (Prunus armeniaca) EIIIg |
arāgõz *181 s harakas ▫ žagata (Pica pica) - Ikš arāgõz ļärīkšõb tegīž. Üks harakas kädistab jälle. ▫ Viena žagata atkal žadzina. Vaŗīkš ajīz arāgõ je’dspēḑõn. Vares ajas haraka minema. ▫ Vārna aizdzina žagatu projām. Vaŗīkš ajīz arāgõzt. Vares ajas harakat taga. ▫ Vārna trenca žagatu. Vaŗīkš taplõb arāgõks. Vares kakleb harakaga. ▫ Vārna kaujas ar žagatu.
|
bokā|alābõz *181 s raagremmelgas ▫ blīgzna (Salix caprea) - Bokāalābõz, se ä’b kazā ne’i nemē pȭzõ, nemē pa’j; se kazāb nemē pū ja sīen ne lī’edõd attõ ka seļļizt pūolimmargoutlimizt. Raagremmelgas, see ei kasva nii nagu põõsas, nagu paju; see kasvab nagu puu ja sellel need lehed on kah sellised poolümmargused. ▫ Blīgzna, tā neaug kā krūms, kā kārkls; tā aug kā koks un tai tās lapas arī ir tādas pusapaļas. 86a6
|
bugārõz *181 s tuust ▫ kušķis - Ta vȯ’ļ ku’bbõ ka’zzõn seļļizt piškizt oksādõks ne’i nekā piški bugārõz. See oli kokku kasvanud selliste väikeste okstega nii nagu väike tuust. ▫ Tas bija saaudzis kopā ar tādiem maziem zariem kā mazs kušķis.
|
gadāgõz *181 s kadakas ▫ kadiķis (Juniperus) ≈ gadāg- Ma līediz ī’d sūr gadāgõ. Ma leidsin ühe suure kadaka. ▫ Es atradu vienu lielu kadiķi. Gadāgõdõks so’vtizt tu’bḑi. Kadakatega suitsutati tube. ▫ Ar kadiķiem kvēpināja istabas.
|
| grafikõz *181 s graafik, graafikakunstnik ▫ grafiķis |
| jǭmpsakõz *181 s jõmpsikas ▫ zeņķis |
kajāgõz *181 s kajakas ▫ kaija (Larus) - Kajāgõd set ouŗõbõd. Kajakad vaid kisavad. ▫ Kaijas tikai kliedz. KK78a59
|
| kāltsakõz *181 s kaltsakas ▫ skrandainis |
kazākõz *181 s
(a) kasakas ▫ kazaks
(b) käskjalg ▫ raitnieks |
| kōltsakõz *181 adj lahja, luine ▫ vājš, kaulains |
| kǭŗa|polākõz *181 s karjapoiss ▫ ganuzēns |
kovālõz *181 s tarkus ▫ gudrība - Kovālõzt võib pǟ’zõ a’jjõ. Tarkust võib pähe ajada. ▫ Gudrību var dzīt galvā. KK77 a
|
| kuotkānõz *181 s kotkas ▫ ērglis |
| lǟlamõz *181 s rasedus ▫ grūtniecība |
| lomākõz *181 adj lohmakas ▫ tūļīgs |
| lōmpakõz *181 s mehevolask, loikam ▫ lamzaks |
lupātõz *181 s
(a) lapp ▫ ielāps - mǭ|lupātõz maalapp ▫ zemes pleķītis SK62
(b) narts ▫ lupata, skranda - Sa ūod seļļi ne’iku lupātõz – või jarā kīstõd, või ku’llõn. Sa oled selline nagu narts – kas puruks kistud või kulunud. ▫ Tu esi tāds kā lupata – vai saplēsts, vai nodilis.
|
| milītsõz *181 s miilitsamees ▫ milicis |
mirīņõz *181 s surnu ▫ mironis - Minā magūb ne’iku mirīņõz. Mina magan nagu surnu. ▫ Es guļu kā mironis. KK77 a
|
mǭ|lupātõz *181 s maalapp ▫ zemes pleķis - Piškizt mǭlupātõd kȭnkad va’isõ at nemē kōšõd: aigād kuordid ja jõugizt. Väiksed maalapid luidete vahel on nagu kausid: ääred kõrged ja liivased. ▫ Sīkie zemes pleķīši starp kāpām ir kā bļodas: malas augstas un smilšainas. SK62
|
| norvēgõz *181 s norralane ▫ norvēģis |
pagānõz *181 s pagan ▫ pagāns - Lutār īeb pagānõks. Luterlane muutub paganaks. ▫ Luterānis kļūst par pagānu. KK77
|
| paļākõd *181 s pl jäänused, riismed ▫ atliekas, paliekas = pǟl|īedõkst |
| paļākõz *181 s jääk, pära ▫ atlikums, pārpalikums |
papāsmõz *181 s
(a) sõnajalg ▫ paparde (Aspidiaceae) 85/7- ī’djaļgi papāsmõz kilpjalg ▫ parastā ērgļpaparde (Pteridium aquilinum)
(b) kivi-imar ▫ parastā saldsaknīte (Polypodium vulgare) 85/7 |
polākõz *181 s
(a) poeglaps, poiss ▫ zēns, puišelis
(b) sõdur (kaardimängus) ▫ kalps (kāršu spēlē) EKM
(c) võrgu kupu varras ▫ tīkla mērķa miets ( etn.) - Merk jūs vȯ’ļ ve’l seļļi pū, polākõz nutīz; se vȯ’ļ, kus kieuž u’m; si’z võtīz polākõ kä’ddõ ja viedīz kieud i’lz. Kupu juures oli veel selline puu, võrgu kupu varras nimetati; see oli, kus köis on; siis võeti võrgu kupu varras kätte ja veeti köis üles. ▫ Pie mērķa bija tāds koks, sauca par tīkla mērķa mietu; tas bija, kur ir virve; tad paņēma tīkla mērķa mietu rokās un izvilka virvi ārā.
|
| põzāgõd *181 s pl prügi, praht ▫ gruži, saslaukas |
rānda|gadāgõz *181 s
(a) liiv-merisinep ▫ jūrmalas šķēpene (Cakile maritima)
(b) merihumur ▫ biezlapainā sālsvirza (Honckenya peploides) |
| redīsõz *181 s redis ▫ redīss (Raphanus sativus) EIIIg |
| reimatismõz *181 s reuma ▫ reimatisms |
| reumatismõz *181 s reuma ▫ reimatisms (med.) |
| skūol|polākõz *181 s koolipoiss ▫ skolas puika |
| tsikūoŗõz *181 s sigur ▫ cigoriņi (Cichorium intybus var. sativum) |
| vajāgõz *181 s vajadus ▫ vajadzība = vajāgõm |
| vibāntõz *181 s puju ▫ vībotne (Artemisia) |
| vȯrābõz *181 s orav ▫ vāvere (Sciurus) |
