| bentsīn|pit *61 s bensiinivaat ▫ benzīna muca 86a23 |
dek 1 *61 s
(a) kate, tekk ▫ sega - ibīz|dek hobusetekk ▫ zirga sega; pȭrand|dek põrandariie ▫ grīdsega
- Ibīzdekīdi kudīz lupātist, pȭranddekīdi sērkišt, ja vanād ūoḑõrd, krīzdagõd, širtsõd, naizt blūzõd saitõ võttõd. Hobusetekke kooti lappidest, põrandariideid särkidest, ja vanad voodrid, pearätid, põlled, naiste pluusid võeti. ▫ Zirgu segas auda no lupatām, grīdsegas no krekliem, un vecas oderes, lakati, priekšauti, sieviešu blūzes tika ņemtas. PK88.8
(b) sõba ▫ villaine >villi 1 |
dek 2 *61 s laevalagi, laevatekk ▫ kuģa klājs E IE = kǭņtš (b)- ī’d dekkõks kuo’ig ühe tekiga laev ▫ vienklāja kuģis; kǭ’d dekkõks kuo’ig kahe tekiga laev ▫ divklāju kuģis
|
| ēriņd|pit *61 s heeringatünn ▫ siļķu muca 79/9 |
| grikīd *61 s pl tatar ▫ griķi (Fagopyrum esculentum) 79/1 |
| ibīz|dek *61 s hobusetekk ▫ zirga sega |
| jei|käp *61 s külmkapp ▫ ledusskapis |
käp *61 s kapp -i ▫ skapis - sāina|käp seinakapp ▫ sienas skapis
|
| käp *61 s kapp ▫ skapis |
kik 1 *61 s
(a) kukk ▫ gailis - plint|kik püssi kukk ▫ šautenes gailis
- kik a’bbõnd kuke lokutid ▫ gaiļa bārda; kik krūonõ kuke hari ▫ gaiļa sekste; je’dmõl kikīdi enne kukke ▫ pirms gaiļiem; punīzt kikkõ katūksõ laskõ punast kukke katusele lasta ▫ ielaist jumtā sarkano gaili KK78a6
- Kikkõn attõ kāndõkst. Kukel on kannused. ▫ Gailim ir pieši. Pu’nni kik u’m (~ lōlab) katūks pǟl – se si’z u’m tu’lka’j. Punane kukk on (~ laulab) katusel – see siis on tulekahi. ▫ Sarkans gailis ir (~ dzied) uz jumta – tas tad ir ugunsgrēks. Kikīd kīrgastõbõd, līb mūdõsu’ggõ aigõ. Kuked kirevad, tuleb teistsugust ilma. ▫ Gaiļi dzied, būs citāds laiks. KK78a6; KK77a
|
kik 2 *61 s
(a) valge vesiroos ▫ baltā ūdensroze (Nymphaea alba)
(b) väike vesiroos ▫ sniegbaltā ūdensroze (Nymphaea candida) - Kikīd at seļļi nemē pi’v, vāldad; lī’edõd kazābõd vie’d pǟl, ja ne ēdrõmõd kazābõd vie’d pǟl ī’ž, se jūr u’m vie’d sizāl. Vesiroosid on sellised nagu pihk, valged; lehed kasvavad vee peal ja need õied kasvavad vee peal samuti, see juur on vees. ▫ Ūdensrozes ir tādas kā plauksta, baltas; lapas aug uz ūdens, un tie ziedi arī aug uz ūdens, tā sakne ir ūdenī. 86a21
|
| kläp *61 s klapp ▫ vārstulis, vārsts ≈ klap |
| knip *61 s nips ▫ knipis ≈ knips |
| kok *61 s kokk ▫ pavārs |
kup *61 s kupp ▫ bankas (med.) - kupīdi pānda kuppu lasta ▫ likt bankas
|
| lek *61 s leke ▫ sūce |
| ļip *61 s kõrvanibu ▫ auss ļipiņa = kūora|ļip |
| pan|kok *61 s pannkook ▫ pankūka |
| päp *61 s papp, kirikuõpetaja, pastor ▫ mācītājs |
| pik *61 s pigi ▫ piķis |
pit *61 s pütt, tünn ▫ muca, muciņa - ēriņd pit heeringatünn ▫ siļķu muca; tȭra pit tõrvatünn ▫ darvas muca
- Ī’ds pitsõ kǭ’dlimi vȯ’llõ – munā. Ühes pütis kahesugune õlu – muna. ▫ Vienā mucā divējs alus – ola. J15
|
| plint|kik *61 s püssikukk ▫ šautenes gailis |
| pres *61 s press ▫ spiede, prese |
pū|svik *61 s puuvaik ▫ sveķi - Pūsvik u’m, mis pūstõ sulūb ulzõ. Puuvaik on, mis puust sulab välja. ▫ Koka sveķi ir [tie], kas no koka izplūst ārā.
|
rip 1 *61 s rüpp ▫ klēpis - istāb kädūd ripsõ istub käed rüpes ▫ sēž, rokas klēpī [salicis]
- Kašpūoga jūokšiz mi’nnõn rippõ. Kassipoeg jooksis mulle sülle. ▫ Kaķēns ieskrēja man klēpī. KK77b
|
rip 2 *61 s ketas, seib ▫ ripa - gummõ rip kummiketas ▫ gumijas disks; kēja rip käiakivi ▫ tecīlas ripa KK77 a; KK78b59
- Rip vīertõb pi’ds mǭdõ. Ketas veereb mööda maad. ▫ Ripa ripo pa zemi. Sudmaļis vȯ’ļtõ kivīd ne’iku ripīd. Veskis olid kivid nagu kettad. ▫ Dzirnavās bija akmeņi kā ripas. KK78
|
| sāina|käp *61 s seinakapp ▫ sienas skapis |
| strep *61 s redel ▫ redeļu trepes 79/9 |
| strepīd *61 s pl trepp ▫ kāpnes, trepes |
svik *61 s vaik ▫ sveķi = pīsk- pū|svik puuvaik ▫ koka sveķi KK78b37
- Piedāgõn, kūzõn u’m svik. Männil, kuusel on vaik. ▫ Priedei, eglei ir sveķi. KK78b37
|
| tint|plek *61 s tindiplekk ▫ tintes traips |
| tȭra|pit *61 s tõrvatünn ▫ darvas muca |
trik *61 s trikk ▫ triks - Ma tī’eb trikīdi. Ma teen trikke. ▫ Es taisu trikus. KK77 a
|
| tsak *61 s sakk ▫ robs |
| tsop *61 s pats ▫ bize, pīne, cope |
tšäk *61 s õiesarikas ▫ ziedčemurs (bot.) - Sūrd tšäkīd attõ dadžān. Suured õiesarikad on takjal. ▫ Lieli ziedčemuri ir dadzim. KK77 a
|
| vigā|kik *61 s vesiroos ▫ ūdensroze (Nymphaea) |
zäp 1 *61 s
(a) sapp ▫ žults
(b) sapipõis ▫ žultspūslis 79 |
| zäp 2 *61 s kuu- või päikesesapp ▫ mēness vai saules gredzens, halo |
