pǟva *26 s
(a) päev ▫ diena - pǭlandõks|pǟva palvepäev ▫ lūgšanu diena; rišt|pǟva ristipäev ▫ krusta diena; sindi|pǟva sünnipäev ▫ dzimšanas diena
- pǟva le’bbõ päev otsa, päev läbi ▫ cauru dienu; pǟvast päuvõ päevast päeva ▫ diendienā; sieldõ ne’iku pǟva päevselge ▫ skaidrs kā diena; sieldõ pǟva āigal päise päeva ajal ▫ gaišā dienas laikā; pǟviņ päevade kaupa ▫ pa dienām; ī’ds knaššõs pǟvas ühel ilusal päeval ▫ kādā jaukā [~ vienā skaistā] dienā; mustād pǟvad pierāst mustadeks päevadeks ▫ nebaltām dienām; jõ’vḑi päuvḑi nǟ’dõ häid päevi näha ▫ redzēt labas dienas; nūorši päuvši noores eas ▫ jaunībā, jaunības dienās; va’ņši päuvši vanaduspäevil ▫ vecumā, vecumdienās J81
- Amād pǟvad at jumāl pǟvad. Kõik päevad on jumala päevad. ▫ Visas dienas ir dieva dienas. Tä’m pǟvad at lu’gdõd. Ta päevad on loetud. ▫ Viņa dienas ir skaitītas. Tä’m pǟvad attõ tǟdõd, attõ ku’bbõ lu’gdõd, lu’g täuž. Ta päevad on täis, on kokku loetud, arv täis. ▫ Viņa dienas ir pilnas, ir saskaitītas, skaits ir pilns. Ku sa jelād, si’z sa ve’l pǟgiņ päuvḑi nǟd. Kui sa elad, siis sa veel palju päevi näed. ▫ Kad tu dzīvosi, tu vēl daudz dienu redzēsi. KK77 a
(b) päike, päev ▫ saule = pǟvaļikki- pǟva mǭ’lē’mi päikeseloojang ▫ saules riets; seļļizt, mis ä’b ūo pǟva allõ sellist, mida ei ole päikse all ▫ tādu, kas nav zem saules; sieldõ ne’iku pǟva selge nagu päike ▫ gaišs kā saule KK77 a
- Pǟva pāistab. Päike paistab. ▫ Saule spīd. Pǟva kārgõb. Päike tõuseb. ▫ Saule lec. Pǟva lǟ’b lūojõ. Päike läheb looja. ▫ Saule riet. Pǟva kitāb. Päike kõrvetab. ▫ Saule karsē. Pǟva lekš vi’zzõ. Päike läks pilve taha. ▫ Saule aizgāja aiz mākoņiem [~ ciet]. Pǟva u’m vizās. Päike on pilve taga. ▫ Saule ir aiz mākoņiem [~ ciet]. Pǟva tu’ļ pīla aldõst ulzõ. Päike tuli pilve alt välja. ▫ Saule iznāca no mākoņu apakšas. Ta istīz tubā kilgõ pǟva kä’ddõ. Ta istus maja äärde päikse kätte. ▫ Viņš apsēdās pie mājas saulē. Lapst peislõbõd pǟva kä’ds. Lapsed peesitavad päikese käes. ▫ Bērni sildās saulē. Pǟva pāistab, vī’mõ sadāb, si’z mirīņõd daņtšõbõd. Päike paistab, vihma sajab, siis surnud tantsivad. ▫ Saule spīd, lietus līst, tad miroņi dejo. Jegā ažā tulāb pǟva kä’ddõ. Iga asi tuleb avalikuks [~ päeva kätte]. ▫ Katra lieta nāk gaismā [~ iznāk saulē]. J16; KK77 a; KK78; KK78b27
|
āigast|pǟva *24 s aastapäev ▫ gadadiena - 8. janvār u’m mä’d kūoŗ āigastpǟva. 8. jaanuar on meie koori aastapäev. ▫ 8. janvāris ir mūsu kora gadadiena.
|
| ändiz|pǟva *24 s üleeilne päev ▫ aizvakardiena ≈ ändõst|pǟva |
| ändõst|pǟva *24 s üleeilne päev ▫ aizvakardiena ≈ ändiz|pǟva79.13 |
bārban|pǟva *24 s barbarapäev (4. detsember) ▫ Barbaras diena (4. decembris) - Bārbanpǟvan ä’b või mittõ midāgõst va’imõd ažādõks tī’edõ. Barbarapäeval ei või mitte midagi teravate asjadega teha. ▫ Barbaras dienā neko nedrīkst darīt ar asām lietām. PK86
|
daņtštõb|pǟva *24 s tantsupäev ▫ dejojamā diena - Jegā pǟva daņtštõbpǟva. Iga päev on tantsupäev. ▫ Katra diena dejojamā diena. J17
|
| e’žžõm|pǟva *24 s esmaspäev ▫ pirmdiena |
jǭņ|pǟva *24 s jaanipäev ▫ Jāņu diena - Ma vȯ’dlõb Jǭņpäuvõ. Ma ootan jaanipäeva. ▫ Es gaidu Jāņu dienu.
|
| kīņḑõl|pǟva *24 s küünlapäev, 2. veebruar ▫ sveču diena, 2. februāris |
| kǭŗa|pǟva *24 s karjapäev ▫ ganu diena KK78a14 |
| kuolm|izānd|pǟva *24 s kolmekuningapäev ▫ zvaigznes diena (triju ķēniņu diena) |
kuolmõnd|pǟva *24 s kolmapäev, kesknädal ▫ trešdiena - Kuolmõndpǟvan u’m Dūoņigs tõrg. Kolmapäeval on Dundagas turg. ▫ Trešdien Dundagā ir tirgus.
|
| kū|pǟva *24 s kuupäev ▫ datums |
| mikīļ|pǟva *24 s mihklipäev (29. september) ▫ Miķeļi (29. septembris) |
| neļļõnd|pǟva *24 s neljapäev ▫ ceturtdiena |
| ni’m|pǟva *24 s nimepäev ▫ vārdadiena |
pastār|pǟva *24 s viimnepäev ▫ pastardiena - Ku pasouļ lopūb, si’z u’m pastārpǟva. Kui maailm lõppeb, siis on viimnepäev. ▫ Kad pasaule beidzas, tad ir pastardiena. KK77b
|
| pǟva|kargimi *200 s päikesetõus ▫ saullēkts |
| pǟva|kērabi *200 s tedretähniline ▫ vasarraibumains |
| pǟva|kȭrda *46 s päevakord ▫ dienaskārtība |
| pǟva|lē’ḑ *147 s päevaleht ▫ dienas avīze |
| pǟva|pi’mdõks *208 s päiksevarjutus ▫ saules aptumsums Mk13.24 |
| pǟva|pusk *77 s päevalill ▫ saulespuķe, saulgrieze (Helianthus annuus) |
| pǟva|rǭntõz *180 s päevik ▫ dienasgrāmata |
| pǟva|salāj *225 s päevavaras ▫ dienaszaglis |
pǟva|sidām *157 s keskpäev, südapäev ▫ pusdiena, dienvidus - pǟvasidāmt ma’ggõ lõunauinakut teha ▫ nosnausties diendusu [~ pusdienu]
|
| pǟva|siskāmi *200 s päikesepiste ▫ saules dūriens |
| pǟva|ūm *125 s puhe, koidik ▫ rīta blāzma |
pǟva|va’l *76 s
(a) koit ▫ ausma, rīta gaisma - pǟvava’llõ sǭņõ koiduni ▫ līdz gaismai Ap20.11
(b) päevavalgus ▫ dienasgaisma = pǟva|vālda- Ta mittõ pǟvava’llõ ä’b nǟ. Ta ei näe mitte päevavalgustki. ▫ Viņš ne dienas gaismu neredz.
|
pǟva|vālda *46 s päevavalgus ▫ saulesgaisma, dienas gaisma = pǟva|va’l (b)- pǟvavaldõ tūodõ päevavalgele tuua ▫ celt gaismā; pǟvavaldõ tūlda päevavalgele tulla ▫ nākt gaismā
|
| pǟva|vīpš *143 s päikesekiir ▫ saules stars |
| pīer|pǟva *24 s pööripäev ▫ saulgrieži |
| piškīm|pǟva *24 s lapsepõlv ▫ bērnība |
| pivā|pǟva *24 s pühapäev ▫ svētdiena |
| pǭlandõks|pǟva *24 s palvepäev ▫ lūgšanu diena |
| pūol|pǟva *24 s laupäev ▫ sestdiena 152.1/1 |
| pū’piļ|pivā|pǟva *24 s palmipuudepüha ▫ pūpolsvētdiena |
rišt|pǟva *24 s ristipäev, taevaminemispüha ▫ Krusta pacelšanas diena, Debesbraukšanas diena - sūr rištpǟva suur ristipäev ▫ lielā Krusta pacelšanas diena
- Kim päuvõ je’dmõl sušpivḑi u’m rištpǟva. Kümme päeva enne suvisteid on ristipäev. ▫ Desmit dienas pirms Vasarsvētkiem ir Krusta pacelšanas diena.
|
| sindi||pǟva *24 s sünnipäev ▫ dzimšanas diena |
| sindiz|pǟva|läpš *211 s sünnipäevalaps ▫ dzimšanas dienas gaviļnieks |
| tǟ’dõd|pǟva *24 s kolmekuningapäev ▫ Zvaigznes diena |
| tīe|pǟva *24 s tööpäev ▫ darbadiena J8 |
| tīera|pǟva *24 s tervis, terviseseisund ▫ veselība > tīerat86/4 |
| tõrg|pǟva *24 s laadapäev ▫ tirgus diena |
| trikkõm|pǟva *24 s kolmekuningapäev ▫ Zvaigznes diena > kuolm|izānd|pǟva |
| tū’gõ|pǟva *24 s tuhkapäev ▫ Pelnu diena |
| tūoizna|pǟva *24 s teisipäev ▫ otrdiena |
ulzõ|lastõb|pǟva *24 s
(a) karjalaskepäev ▫ pirmā ganu diena
(b) kooli lõpupäev ▫ izlaidums |
